25 Temmuz 2024 Perşembe

КИРИШ СӨЗ

  

Акыл – адам үчүн абдан маанилүү болгон жана кандайдыр бир мааниде адамды адам кылган эң негизги өзгөчөлүктөрдүн бири. Терең ой жүгүртө алуу, сезгич болуу, акылман ойлорду айтуу, жакшы менен жаманды ажырата билүү үчүн акыл керек. Бүгүнкү күндө дүйнөдө мындай касиеттердин маанисин билбеген адам, албетте, жок. Бирок адамдардын көпчүлүгү билбеген же байкабаган абдан маанилүү чындык бар: көпчүлүк ойлогондой бардык адамдар акылдуу эмес. Ар бир адамга табиятынан белгилүү бир мээ жөндөмү берилет, ал эми акыл болсо белгилүү шарттардын натыйжасында келип чыккан өзгөчө бир жөндөм. Бул эки түшүнүк коомчулукта көбүнчө бир мааниде колдонулат. Бирок Куранда мунун маңызы төмөнкүчө белгиленет:

 

... Алардын көпчүлүгү акыл жүгүртпөйт. (Маида Сүрөсү, 103)

 

Адамдардын көпчүлүгү акылын колдонбойт. Анда «акыл» деген эмне? Акылдын булагына кантип жетүүгө болот? Чыныгы акылмандар кимдер? Бул суроолордун туура жообун биз бир гана Курандан таба алабыз. Анткени Куран Аллах Тааладан түшүрүлгөн жана бардык маселелер боюнча эң туура маалымат берүүчү жалгыз булак. Куранды караганыбызда төмөнкүдөй маалыматты алабыз: акыл бир гана ыймандан пайда болот.

Абийиринин үнүн угуп, Аллахка кайрылган ар бир адам физикалык күч-аракет жумшабастан бул улуу сый-жакшылыкка ээ боло алат. Ал үчүн Аллахка чын жүрөктөн ишенип, Андан чындап коркуу жана Раббибиз каалагандай өмүр сүрүү керек. Ушундай чын ыкластуу ыйман адамга акылмандыкты алып келет. Жашоонун ар бир көз ирмемине таасир берген мындай тунук акыл болсо адамды туура жолго салат.

Бул китепте акылдын чыныгы аныктамасы берилет. «Акылды түзгөн шарттар кайсы?», «акыл өсөбү жана төмөндөйбү?», «акылды тоскон факторлор барбы?», «болсо аларды жоюу мүмкүнбү?» деген сыяктуу балким көп адамдар чыныгы жообун биринчи жолу уга турган суроолорго жооп берилет жана бардык адамдарга акылдын канчалык баалуу сый-жакшылык экени дагы бир жолу эске салынат.

Ошондой эле, Куранда кабар берилген акылмандык жана акылсыздык мисалдары каралып, ортодогу айырма көрсөтүлөт. Куранды ээрчиген акылдуу адамдардын бул дүйнөдө жана акыретте ала турган сыйлыгы баяндалат. Акылын колдонбой динден алыстаган адамдардын кандай чоң зыянда жашап жатканы сүрөттөлүп, ар бир адам акылын колдонууга үндөлөт.

Бул китеп «... каалаган Раббиңе бир жол таба алат» (Мүземмил Сүрөсү, 19) деп аятта айтылгандай, Раббибизге жакындоо жолун издегендерге Анын улуулугун түшүнүшү, Куран адеп-ахлагы менен жашашы жана акылдын жакшылыктарынан пайдаланышы үчүн жол көрсөтүү максатын көздөйт.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder