БАШ СӨЗ: ААЛАМДЫН ТЕРЕҢДИКТЕРИНЕН ДНК МОЛЕКУЛАСЫН КӨЗДӨЙ

Бул китептин темасы болгон ДНК – куралсыз көзгө көрүнбөгөн, кичинекей клеткаларыбыздын маалымат базасы. Айланабыздагы организмдерге тиешелүү маалыматтар ар бир жандыктын бүт клеткаларынын ичиндеги «ДНК» деп аталган ушул маалымат базасында сакталган. Бир гүлдүн, бир апельсиндин, бир чыйырчыктын, бир кабыландын же бир адамдын бүт дене түзүлүшү, өзгөчөлүктөрү аларды түзгөн клеткалардын ядролорунда турат. Бул китепти кармап турган колуңузду бир караңыз. Колуңузду түзгөн миллиондогон клетканын ар биринде бул маалымат кампалары бар.

Бул китеп көзгө көрүнбөй турганчалык кичинекей, бирок курамы жана маалымат көлөмү жагынан он миңдеген китептен турган бир китепканадай болгон молекулаларга арналган. Бул китепте, бир тараптан миллиондогон эсе чоңойтуу менен гана көрүүгө мүмкүн болгон ДНКнын кереметтүү тараптарын карасак, экинчи тараптан жандыктардын ушунчалык кичинекей жердеги бир бөлүгүнүн эволюция теориясын кандайча туюкка салганын көрөбүз. Бул укмуштуу түзүлүштөрдүн детальдарын карап жатып ааламдардын Рабби болгон Аллахтын чексиз улуулугун, илиминин теңдешсиздигин, чексиздигин жана жараткан нерселерин кандайча башкарып тураарын терең ойлонуу мүмкүнчүлүгүн табабыз.

Бирок 20-кылымда ачылган ДНКны кароодон мурда, кыскача биз жашап жаткан жана күн сайын жаңы бир тарабы ачылып жаткан аалам жөнүндө ойлонуп көрөлү. Бир-биринен жүз миңдеген жарык жылы алыстыктагы миллиарддаган галактика... Акылга сыйбачудай сезилген ири масштабдагы бул галактикаларды толтурган миллиондогон жылдыздар... Абдан татаал бир тартип менен, миңдеген километр ылдамдыкта тынымсыз айланган, бирок бири-бири менен эч кагылышпаган ири планеталар... Мына биз ушул жерде, бул планеталардын кичинекей бирөөсүнүн үстүндө чекиттен да кичинекей болгон бир адамдын курулуш материалы болгон клетканы электрондук микроскоп менен изилдеп жатабыз.

Жашоого шарт түзгөн бардык нерселерге жандыктар муктаж. Дүйнө – Аллахтын мээрими менен атайын жаралган жана организмдер жашап жаткан бир жер. 20-кылымдын алдыңкы илимпоздорунан Альберт Эйнштейн адамдын ааламдагы тартипти түшүнүшү кыйын экенин минтип айткан:

Адамдын акылы ааламды түшүнө ала турган чоңдукка ээ эмес. Абдан чоң бир китепканага кирген кичинекей бир жаш бала сыяктуубуз. Китепкананын дубалдары ар кайсы тилдердеги китептер менен курчалган. Жаш бала бул китептердин бирөөлөр тарабынан жазылганын билет. Бирок ким тарабынан жана кантип жазылганын билбейт. Кайсы тилдерде жазылганын түшүнбөйт. Бирок жаш бала китептердин тартибинде белгилүү бир план бар экенин байкайт... акылга сыйгыс бир тартип бул.¹

Бул кереметтүү чөйрөнүн ичинде бүт керектүү системалар менен жабдылган адам өзүнүн денеси жөнүндө тереңирээк маалымат алган сайын канчалык кереметтүү шарттарда өмүр сүрүп жатканын жакшыраак түшүнөт. Жашоонун күнүмдүк агымына өзүн алдырып, ойлонбой жашаган көп адамдар денесиндеги жашыруун системаларды байкаган сайын, жаралуу максатын ойлонот жана аны жараткан Аллахтын алдындагы жоопкерчилигин сезет. Кээ бир илимпоздор Аллахтын илиминин улуулугун, кемчиликсиз жаратуусун көрүп, Аллахтын бар экенине ыйман келтиришкен. Кээ бирлери болсо абийирлери кабыл алса да, бой көтөрүүдөн улам Аллахка муктаж абалда жашап жатканын көрмөксөн болуп өжөрлүк кылышууда. Бирок чындыктарды көрмөксөн болуу акыйкатты өзгөртпөйт. Аллах кээ бир адамдардын мындай мамилесин төмөнкүчө кабар берген:

Чындыкты батыл (жалган) менен жаппагыла жана чындыкты жашырбагыла. Силер (чындыкты) билип турасыңар. (Бакара Сүрөсү, 42)

Эй адамдар, силер Аллахка муктажсыңар; Аллах болсо Ганий (эч нерсеге муктаж эмес), Хамид (мактоого ылайыктуу). (Фатыр Сүрөсү, 15)

Космостон субатомдук бөлүкчөлөрдү көздөй сапар

Адам учу-кыйырсыз ааламда бир чекитчелик да болбой калат. Төмөнкү сүрөттөрдү карасаңыз, бул чындыкты жакшыраак түшүнөсүз. Аллах космостон субатомдук бөлүкчөлөрдү көздөй созулган системалардын баарын кемчиликсиз бир тартип менен жараткан. Абдан чоң көлөмдөгү галактикаларда да, микроскопиялык көлөмдөгү клеткада да өтө так чен-өлчөмдөр бар. Ааламдагы бүт нерселерди кемчиликсиз жараткан Раббибиздин чеберчилигинин эң кооз көрүнүштөрүн денебизден да, атомдордон да, жылдыздардан да көрө алабыз. Биздин милдетибиз болсо – жашоо үчүн ушунчалык кемчиликсиз бир ааламды жараткан Раббибизге шүгүр кылуу.

10 миллион жарык жылы алыстыкта бир чекиттей болуп көрүнгөн Саманчынын жолу галактикасынын ааламдагы миллиондогон галактикалардын бирөөсү гана экенин ойлосоңуз, Аллахтын жаратуу кудуретинин улуулугун жакшыраак түшүнө аласыз.

Жаратуу жагынан силерди жаратуу кыйыныраакпы же асмандыбы? (Аллах) Аны курду (жаратты). (Назиат Сүрөсү, 27)

100 миң жарык жылы алыстыкта күндү, жерди жана айды да ичинде камтыган Саманчынын жолу галактикасы, 100 миллиарддан ашуун жылдызы менен, ааламдагы эң чоң галактикалардын бири.

Түндү, күндүздү, күндү жана айды силердин кызматыңарга берди; жылдыздар да Анын буйругу менен кызматка даяр турушат... (Нахл Сүрөсү, 12)

Аллах Куранда жылдыздар жөнүндө мындай деп кабар берген:

«Жок, жылдыздардын орундарына ант ичем. Күмөнсүз, бул эгер билсеңер чындыгында чоң бир ант.» (Вакыа Сүрөсү, 75-76)

A:

1 нанометр = 1 метрдин миллиарддан бири

1 пикометр = 1 метрдин триллиондон бири

1 фемтометр = 10 ^-15 метр = 0,000000000000001 метр

1 аттометр = 10 ^-18 метр = 0,000000000000000001 метр.

Алар турганда да, отурганда да, жатканда да Аллахты эстешет жана асмандардын жана жердин жаратылышы жөнүндө ойлонушат. (Жана мындай дешет:) «Раббибиз, Сен буларды жөн гана (максатсыз) жараткан жоксуң. Сен абдан Улуксуң, бизди оттун (тозоктун) азабынан сакта.» (Али Имран Сүрөсү, 191)

ДНК клетканын ядросундагы денеге тиешелүү бүт маалыматтардын коддорун камтыйт. Адамдын бир ДНК молекуласындагы маалыматтар бир миллион энциклопедия бетин толтура алат. Клетканын ядросунун ичинде жайгашкан ДНКдагы ичке жипче формасындагы түзүлүштөр «хроматин» деп аталат. Өтө ичке болгондуктан, микроскоптон да көрүнбөйт. Бирок клетка бөлүнүп жатканда хроматин кеңейип, жоонураак бир жипчеге айланат. Ошондо микроскоптон көрүнөт.

Бул сүрөттөрдөн көрүнүп тургандай, айланабызды курчаган түзүлүш же системалардын, эң чоңунан эң кичинекейине чейин, кайсынысын гана карабайлы, сөзсүз өтө улуу бир кереметти көрөбүз. Эң негизгиси, ал кереметтерди байкай алуу керек. Себеби бир керемет канчалык ачык жана чоң болбосун, ал кереметтен «Аллах бар жана чексиз улуу» деген тыянакка баруу – бир гана ыймандууларга тиешелүү бир өзгөчөлүк.

1. http://www.simpletoremember.com/vitals/einstein.htm

АДАМЗАТ БИЛГЕН ЭҢ АЛДЫҢКЫ МААЛЫМАТ БАЗАСЫ: ДНК

Өнүккөн илим организмдердеги кемчиликсиз системалардын жана абдан комплекстүү түзүлүштөрдүн эч качан кокустан пайда болбой тургандыгын көрсөттү. Бул болсо жандыктарды улуу күч-кудурет жана илим ээси Раббибиздин жараткандыгын апачык далилдейт. Жаратуучубуз Аллахтын бар экенин жокко чыгарып, кокустуктарды «жаратуучу» катары көргөн эволюция теориясы болсо чыккан күнүнөн бери эң кыйратуучу соккулардын бирин молекулярдык биология тармагындагы жетишкендиктерден алды. Себеби молекулярдык биология «жандуу организмдин келип чыгышы жөнөкөй түзүлүштөргө таянат» деген дарвинисттик көз-караштарды талашсыз далилдер менен түп-тамырынан кыйратууда. Илимпоздор клетканын ичиндеги «молекулярдык машина» деп аталган комплекстүү түзүлүштөрдү түшүнгөн сайын булардын кокустуктардын натыйжасында эч пайда болбошуна көздөрү жетти.

Бул түзүлүштөрдүн бири – 1950-жылдары электрондук микроскоптун табылышы менен ачылган, клетканын маалымат базасы ДНК. ДНК – ар бир клеткада жайгашкан, кереметтүү бир тартиптеги, ири бир молекула. Бул узун молекула тизмегинде ал клетканын жана ал клетка тиешелүү болгон организмдин бүт физикалык жана химиялык түзүлүшүнө байланыштуу маалыматтар коддолгон. Бирок клетканын ичинде мындай маалымат базасынын болушу өзү жалгыз эч нерсеге жарабайт. Бул маалымат базасынын ичиндеги маалыматтар туура окулушу жана алынган маалыматка жараша өндүрүш жасалышы зарыл. Жансыз заттар код жаза албайт, коддорду (шифр) чечмелей албайт, бир канча баскычтан турган чараларды көрө албайт, колундагы маалыматка зыян тийбеши үчүн аны коргой турган бир система кура албайт. Буларды топурактагы элементтерден түзүлгөн молекулалар өз алдынча жасай албайт. Бирок дарвинисттер эволюция теориясына ушунчалык фанатизм менен ишенгендиктен, кийинки бөлүмдөрдө терең карала турган бул чындыкты кабыл алгылары келбейт. Бүт нерсенин кокустан пайда болгонуна өздөрүн жана башка адамдарды ишендирүү үчүн акылга жана логикага сыйбас, илимге такыр жакындабаган көз-караштарын өжөрдүк менен жакташат. Бирок Нобель сыйлыгынын ээси, биохимик жана ДНКны ачкан илимпоздордун бири Фрэнсис Крик (Fran­cis Crick), өзү да эволюционист болгонуна карабастан, Li­fe It­self (Жашоонун өзү) аттуу китебинде чындыктарды мындайча кабыл алган:

Учурдагы колубуздагы маалыматтарга таянып чынчыл бир адам бир гана нерсени айта алат: кандайдыр бир мааниде жашоо кереметтүү абалда пайда болгон.²

Эволюционисттик көз-караштары менен белгилүү болгон Ричард Доукинс болсо клетканын ичинде жашырылган бул комплекстүүлүк жөнүндө мындай дейт:

Физика китептери татаал болушу мүмкүн, бирок... бир физика китеби түшүндүргөн зат жана кубулуштар ал китептин авторунун денесиндеги жалгыз бир клеткадан жөнөкөй. Жана ал автор көпчүлүгү бир-биринен айырмаланган, кылдат бир архитектура жана кемчиликсиз бир инженердикке таянган, бир китеп жаза ала турган жөндөмү бар, бир машинадай иштеген, мыкты уюшкан триллиондогон клеткадан турат... Адамдын бир даана клеткасынын маалымат сыйымдуулугу Британника энциклопедиясынын отуз томун, ал тургай, 3-4 эсе көбүн сактай алат.³

20-25 жыл мурда столуңуздун үстүндө бир CD турганын көрсөңүз, аны биринчи жолу көрсөңүз да, ал нерсе кокустан пайда болду деп эч айтмак эмессиз. Жупжука жана түптүз бир төгөрөк пластмасса бөлүкчөсүн көрсөңүз, анын түздүгүн карап бул белгилүү бир максатта даярдалган деген ойдо калмаксыз. Анын планын түзүп, аны жасап, столуңузга койгон адамды көрбөсөңүз да, анын курамындагы металл жана пластмассалар өзүнөн-өзү биригип, кокустан ушундай формага келип калган го демек эмессиз.

Анан бул буюмдун түзүлүшүн терең изилдедиңиз жана анын бетинде чуңкур жана дөңчөлөрдөн турган «0» жана «1» сандары менен коддолгон маалыматтар бар экенин түшүндүңүз дейли, анда кандай ойго келмексиз? Бир караганда төгөрөк жука бир нерседей көрүнгөнү менен, бул дискти бир стадиондой чоңойтсоңуз, бетиндеги чуңкурлар болжол менен бир кумчалык болот.⁴ Бүт бул чуңкур-дөңчөлөр текст, үн жана сүрөттөлүштү камтыган маалыматтардын коддорун түзөт. Бул төгөрөк буюмдун ичине ондогон китептик маалыматтын батырылышы, албетте, бул жерде акылдуу жана илимдүү адамдардын эмгеги бар экенин апачык далилдеп көрсөтөт жана эч ким «жок, бул андай эмес» дебейт. Тескерисинче бул жерде жогорку бир технологиянын болушу (маалыматтардын кысылып сакталышы, коддолушу, корголушу сыяктуу баскычтар) ал CD'нин план, долбоор менен, бир максатты көздөп жасалганын далилдейт.

Бирок түз бир пластмасса бөлүкчөсүн кокустан пайда болушу мүмкүн эмес деп ойлогон кээ бир адамдар ДНКдагы кемчиликсиз жаратуу жөнүндө чын ойлорун айтышпайт. Миңдеген томдук энциклопедияны ээлей турган маалымат көзгө көрүнбөгөн бир жерге, эң идеалдуу батырылган жана коддолгон ДНК молекуласын кокустан пайда болгон дешет. Бир CD'ни жасаган жана ичине маалыматтарды жазган адамдын мээси да ДНКнын ичиндеги маалыматтар аркылуу иштеген клеткалардан турат. Мунун логикасыздыгы апачык көрүнүп турат. Бир компакт дисктин ичиндеги маалыматтарды көргөн бир адам буларды бул дискке бирөө жаздырыптыр деп ойлойт, ошол сыяктуу эле мындан алда канча жогорку технология менен, өтө чоң бир маалымат базасын камтыган ДНК дагы жогорку бир акылдын, жаратуунун бар экенин көрсөтөт. Бул акыл – Улуу Раббибиздин чексиз акылы. ДНК – улуу бир акыл менен жаратылгандыгы 20-кылымдын технологиясы менен ачылган, Аллахтын бир керемети. Раббибиз жараткан нерселеринин максатын бир аятта мындайча билдирет:

Аллах жети асманды жана жерден да алардын окшошун жаратты. Буйрук булардын арасында токтобостон түшүп турат; силердин чындыгында Аллахтын бүт нерсеге кудуреттүү экенин жана чындыгында Аллахтын илими менен бүт нерсени курчагандыгын билишиңер, үйрөнүшүңөр үчүн. (Талак Сүрөсү, 12)

Булактар:

2. Francis Crick, Life Itself: Its Origin and Nature, Simon & Schuster, New York, 1982, s. 88.

3. Richard Dawkins, The Blind Watchmaker, W. W. Norton & Co. New York, 1996, ss. 2-3, 115-116.
4. http://en.wikipedia.org/wiki/Compact_disc

КЛЕТКАНЫН 20-КЫЛЫМДА АЧЫЛГАН ТАРАПТАРЫ

Жыйырманчы кылымдын экинчи жарымында молекулярдык биология тармагындагы өнүгүүлөр клетканын ичиндеги миниатюралык дүйнө жөнүндөгү көз-карашты түп-тамырынан өзгөрттү. Учурдагы өнүккөн технология менен адамдар клеткадагы кемчиликсиз жана комплекстүү механизмдерден кабардар болушту. Ошентип булардын кокустан же акырындап өзүнөн-өзү пайда боло албашын түшүнүштү. Клетканы түзгөн системалардын көпчүлүгү жарыктын көзгө көрүнгөн толкун узундугунун астында. Клетканын кээ бир бөлүктөрүн рентгендик кристаллография деп аталган алдыңкы ыкмалар менен гана изилдөөгө болот.

Ал эми Дарвин теориясын чыгарган кезде ДНК сыяктуу бир молекуланын спиралдык түзүлүшүн жана маалымат мүмкүнчүлүгүн изилдөө мындай турсун, илим клетканын негизги түзүлүшүн да билбей турганчалык артта (примитивдүү) эле. Жеймс Уотсон (Ja­mes Wat­son) менен Фрэнсис Крик ДНКнын спиралдык түзүлүшүн Дарвиндин «Түрлөрдүн келип чыгышы» аттуу китеби чыккандан болжол менен 100 жылдан соң аныкташты. Ал кезден бүгүнкү күнгө чейинки өнүгүүлөрдү Дарвин божомолдой алмак эмес эле. Бул жагынан караганда, пайдубалынан баштап жараксыз маалымат жана гипотезаларга таянган эволюция теориясынын ДНК сыяктуу илимпоздорду дагы деле таң калтырган бир түзүлүштү түшүндүрө албашы анык. Кембридж университетинен философ д-р Стивен К. Мейер (Step­hen C. Me­yer) учурдагы илимди Дарвиндин дооруна салыштырып жатып мындай дейт:

20-кылымдын акыркы жарымында молекулярдык биология менен биохимиядагы өнүгүүлөр клетканын ичиндеги миниатюралык дүйнө жөнүндөгү түшүнүгүбүздү түп-тамырынан өзгөрттү. Жүргүзүлгөн изилдөөлөр жашоонун негизги бөлүктөрү болгон клеткалардын өздөрүнүн ичиндеги процесстерди жөнгө салуу максатында маалымат сактаарын, жиберээрин жана тартипке салып колдоноорун аныктады... Учурда биологдор клеткаларды «онлайн режимде маалымат таратуучу компьютерлер» же «комплекстүү процессор системалары» деп сыпатташууда... Дарвин албетте бул нерселерди эч билген эмес, булардын түбүн изилдөөгө да аракеттенген эмес. Мунун ордуна биологиялык эволюция теориясы менен жашоонун «бир канча жөнөкөй формадан» башталып, акырындап комплекстүүрөөк формага айланганын түшүндүрүүгө аракеттенген... 1870- жана 1880-жылдары илимпоздор жашоонун келип чыгышына бир түшүндүрмө табуу абдан оңой деп ойлошкон. Жашоо көмүр кычкыл газы, кычкылтек жана азот сыяктуу жөнөкөй химикаттардын кошулушу менен оңой гана алынуучу протоплазма деп аталган бир заттан келип чыккан деп элестетишкен.»⁵

Бирок Дарвиндин мураскорлору болуп саналган кээ бир илимпоздор дагы деле атомдор кокустан өз алдынча биригип, комплекстүү организмдерди пайда кылган деген көз-карашта. Өзгөчө акыркы 50 жылдын ичиндеги молекулярдык генетика тармагындагы укмуштуу өнүгүүнү эске алсак, Дарвиндин пикирлеринин дагы деле келе жатышы таң калтырбай койбойт. Муну бир эволюционист, Гарвард университетинде эмгектенген биолог жана генетик д-р Ричард Левонтин (Ric­hard Le­won­tin) мындайча моюнга алат:

... эволюция бир чындык эмес, бир философия. Эң башында материализм турат (априори), жана далилдер ушул өзгөрүлбөс философиялык көз-карандылыктын негизинде которулат...⁶

Эволюция теориясынын мураскорлору материализмди эч таштагысы келбегендиктен, илимий чындыктарды көбүнчө кабыл ала албай жатышат. Ушул себептен, 19-кылымдын эскирген илим түшүнүгүн дагы эле өжөрдүк менен бүгүнкү күнгө алып келүүгө аракеттенишүүдө. Бирок чындыктар ушунчалык ачык болгондуктан, аны эч бир жалган философия менен жабууга болбойт. Куранда Аллах «акыйкатты жалган менен жокко чыгаруу үчүн күрөшкөн адамдар» (Кахф Сүрөсү, 56) болоорун билдирип, бир аятында минтип айтат:

Жок, Биз чындыкты жалгандын (батылдын) үстүнө таштайбыз, ал (чындык) анын (жалгандын) мээсин талкалайт. Бир карасаң, ал жок болуп кеткен болот. (Аллахка карата) Мындай сыпаттаганыңар үчүн силерге азап болсун. (Анбия Сүрөсү, 18)

Дарвиндин ДНКдан кабары жок эле

Дарвин теориясын чыгарганда, түрлөрдүн ар түрдүүлүгүнүн себебин түшүндүрө алган эмес. Түшүндүрө алмак да эмес, себеби Дарвиндин ДНКдан кабары жок эле. Дарвин генетиканы да, биоматематиканы да, микробиологияны да билчү эмес. Бул илим тармактары Дарвин жашаган доордо жок болгондуктан, буларды билүү мүмкүнчүлүгү да болгон эмес. Дарвин колундагы чектүү мүмкүнчүлүктөрү менен организмдердеги окшоштуктарга таянып, өз оюнан бир тыянактарды чыгарган. Жогорудагы илим тармактары ал кезде жок болгондуктан, клетканы изилдөө мүмкүнчүлүгү да болгон эмес. Бул жагынан караганда, эволюция теориясы ойлоп чыгарылган кезде азыркыга салыштырмалуу сабатсыздык абдан жогору болгон.

Клетка чоң бир шаардан да комплекстүүрөөк

Эволюционисттик сценарий боюнча, мындан төрт миллиард жылдай мурда, ойлоп чыгарылган бир «примитивдүү дүйнө атмосферасында» бир катар жансыз химиялык заттар реакцияга кирип, чагылгандардын, жер титирөөлөрдүн таасири менен аралашышкан жана ошентип алгачкы жандуу клетка пайда болгон. Чындыгында болсо клетканын түзүлүшү – көп калктуу жана алдыңкы технологиялуу ири бир шаардан да комплекстүүрөөк. Клетканын ичинде энергия өндүрүүчү станциялар, белок өндүрүүчү заводдор, чийки заттарды ташуучу системалар, ДНКны которуучу код чечмелегичтер, тыгыз жана үзгүлтүксүз байланыш системасы сыяктуу көптөгөн түзүлүштөр кемчиликсиз бир уюшкандык менен тынымсыз иш-аракет жүргүзүшөт.

1. Ядро. 2. Центриолдор. 3. Митохондрия. 4. Эндоплазмалык торчо. 5. Рибосома. 6. Гольджи аппараты. 7. Ядрочо. 8. Хроматин. 9. Микро түктөр. 10. Лизосома. 11. Клетка мембранасы (кабыкчасы). 12. Вакуоль. 13. Клетка тешикчелери. 14. Пероксисома. 15. Клетканын скелети.

Клетканын түзүлүшүндөгү комплекстүүлүк бир шаар борборундагы түзүлүштү эске салат. Бирок өтө кичинекей көлөмдөгү клетканын ичиндеги комплекстүү система адамдын 100 триллион клеткасынын ар биринде бар.

Эволюционисттердин «клетка кокустан пайда болгон» деген пикирине ишенүү «болжол менен 10 миллион калкы бар Стамбул шаары; бүт имараттары, унаа жолдору, транспорт системалары, электр жана суу тармактары, заводдору, байланыш системасы ж.б. менен бирге, кокусунан, бороон, жер титирөө сыяктуу табият кубулуштарынын натыйжасында, өзүнөн-өзү пайда болду» деп айткандай эле логикасыз жана күлкүмүштүү. Массачусетс технология институтунда (MIT) физика жана биология тармактарында изилдөөлөр жасаган израилдик илимпоз проф. Жеральд Л. Шредер (Ge­rald L. Schroe­der) клеткадагы тартиптүүлүктү мындайча сүрөттөйт:

Жашоону жүргүзгөн реакциялардын татаалдыгы ушунчалык таң калыштуу... Адам денеси 10²⁷ атомдон турган 75 триллион клетка орток жашоо гармониясынын негизинде иш-аракет жүргүзгөн, мыкты тартипке салынган бир машина же таң каларлык бир ири шаар сыяктуу иштейт. Ар бир клетка жашоого өз алдынча салым кошот жана эки клетканын бир учурда бир кыймылды жасаганы сейрек кездешет. Ушунчалык «башаламандыкка» карабастан, адамдын денесиндеги иштер чиелешип кетпейт.⁷

Астробиолог Карл Саган (Carl Sa­gan), өзү эволюционист болгонуна карабастан, клеткадагы таң калыштуу тартипти бир искусство шедеврине салыштырат:

Организмдин клеткасы детальдуу жана комплекстүү бир архитектура керемети. Микроскоптон караганда акылдан азгандай бир кыймылдар көрүлөт. Тереңирээк баскычта молекулалардын укмуштуу бир ылдамдыкта синтезделээрин көрөбүз. Кандайдыр бир фермент секундасына дээрлик 100 башка молекуланын синтезделишинде катализатор кызматын аткарат. Он мүнөттө метаболизмин уланта ала турган бир бактерия клеткасына тиешелүү массанын абдан көп бөлүгү синтезделип бүтөт. Болжолдуу эсептөөлөр боюнча, жөнөкөй бир клетка Британника энциклопедиясынын жүз миллион бетине тең, 10¹² бит маалыматты камтыйт.⁸

Эң негизги генетикалык материал болуп саналган ДНК клетканын ичиндеги ядродо жайгашкан. Клетканын ичиндеги митохондриялар негизги азык глюкозаны энергия пакеттерине айлантат. Микро-тюбиктер клетканын бүт жагына созулуп, белокторго керектүү заттарды керектүү жерлерге алып барышы үчүн өтө маанилүү жолдорду түзүшөт. Денебиздеги миллиарддаган клетка бүт системаларын молекулалардан жасашат. Ошол эле учурда клеткалар өздөрүнүн ичинде тынымсыз кароо жана оңдоо иштерин жүргүзүшөт. Бир тараптан кызматтарын аткарып жатып, экинчи тараптан өздөрүн жаңылашат.⁹ Мындан тышкары, энергияларын да өздөрү алышат. Германия Федералдык физика жана технология институтунун башчысы проф. д-р Вернер Гитт (Wer­ner Gitt) «биологиялык энергия айлануу системасы ушунчалык таң калыштуу жана акылдуулук менен жаратылгандыктан, энергия инженерлери муну таасирденүү менен гана карашат. Ушул күнгө чейин эч ким мынчалык алдыңкы миниатюралык жана абдан натыйжалуу механизмди туурай алган жок»¹⁰ деп, клетканын адам жасаган бир машинадан канчалык жогору экенин баса белгилеген.

Илимпоз Говард Пет (Ho­ward Peth) болсо «Blind Fa­ith: Evo­lu­ti­on Ex­po­sed» (Сокур ишеним: эволюциянын жүзү ачылды) аттуу китебинде жөнөкөй клетка деген бир нерсе жок экенин мындайча айткан:

Мурда клетка бир ядродон жана цитоплазма «деңизинин» ичиндеги башка бөлүктөрдөн турат деп кабыл алынчу. Бирок клетканын ичинде көп жерлер бош эле. Эми болсо бир клетканын чындап эле «ок сыяктуу экенин», б.а. клетканын жана клеткалардан түзүлгөн дененин өз жашоосуна керектүү болгон маанилүү функционалдык бөлүктөргө толо экенин билебиз. Эволюция теориясы жашоо «жөнөкөй» бир клеткадан өрчүгөн деп эсептейт, бирок учурда илим жөнөкөй клетка деген нерсенин жок экендигин көрсөтүүдө.¹¹

Жыйынтыктасак, клеткалар – 19-кылымда Дарвин доорунда элестетилгендей, жөнөкөй ыйлаакчалар эмес, тескерисинче, 20-кылымда физик, астробиолог проф. Поль Дейвис (Pa­ul Da­vi­es) айткандай, эң алдыңкы технологиялуу компьютерлер же комплекстүү шаарлар сыяктуу.

1- Кыртыш (ткань). 2- Клетка. 3- Клетканын ядросу. 4- Хромосомалар формасында пакеттелген ДНК тилкелери. 5- ДНК спиралы.

Бир гүл, бир жөжө же бир адам болсун, бүт организмдердин ар бир клеткасында дененин бардык маалыматтары ДНКга коддолуп жазылган.

Булактар:

5. William A. Dembski, James M. Kushiner, Signs of Intelligence, Brazoss Press, ABD, 2001, ss. 103-104; [Bölüm 8: Stephen C. Meyer, Word Games: DNA, Design and Intelligence].

6. Phillip E. Johnson, Defeating Darwinism By Opening Minds, InterVarsity Press, Illionis, 1997, s. 81.
7. Gerald L. Schroeder, Tanrı'nın Saklı Yüzü, çev. Ahmet Ergenç, Gelenek Yayınları, İstanbul, 2003, ss. 58-59.
8. Carl Sagan, "Life" in Encyclopedia Britannica: Macropaedia, 1974, ss. 893-894.
9. David S. Goodsell, The Machinery of Life, Springer-Verlag, New York Inc., 1993, s. 45.
10. Werner Gitt, In the Beginning was Information, 3. baskı, Almanya, 2001, s. 236.
11. Howard Peth, Blind Faith: Evolution Exposed, Amazing Facts Inc., ABD, 1990, s. 77.

ОРГАНИЗМДЕРДИН МААЛЫМАТ БУЛАГЫ: ДНК

Бүт организмдердин негизги генетикалык заты болгон ДНК – түзүлүшү жагынан оролгон тепкичтерге окшоп кеткен, абдан узун бир молекула. Бүт организмдерде (адамдарда, гүлдөрдө, канаттууларда, чымындарда, ал тургай, бактерияларда да) ДНК бар. ДНК бир организмдин клеткасынын өзгөчөлүктөрү жана тартиптүү иштеши менен байланыштуу керектүү бүт маалыматтарга ээ. Ошондой эле, организмдин кандай көрүнүштө болоору, кандай түзүлүшкө ээ болоору, кантип чоңойоору, органдарынын кантип иштээри жөнүндөгү бүт маалыматтар ДНКда алдын-ала жазылат. Мисалы, бир адамдын ДНКсы анын бою, көзүнүн өңү жана дене түзүлүшү менен байланыштуу бүт маалыматты, дененин кайсы коркунучтардан кантип коргоноору, клетканын курулуш материалдары болгон белокторду кантип өндүрөөрү сыяктуу маалыматтарды камтыйт. Бир гүлдүн ДНКсы болсо гүлдүн жыты, түсү, тикендеринин түзүлүшү, жалбырактарынын формасы, сабынын жоондугу жөнүндөгү миллиондогон майда-барат маалыматтарды коддолгон абалда сактайт. ДНК молекулалары ар бир организмдин кантип курулаарын жана кантип иштээрин аныктоочу масштабдуу план, долбоорлор милдетин аткарат.

Адам өзүнөн бир топ акылдуу бул молекуланы ар бир клеткасында алып жүрөт. Мисалы, азыр бул саптарды окуган көздөрүңүздөгү ар бир клетканын ичинде ДНК тизмеги пакеттелген абалда турат. Китептин беттерин барактаган манжаларыңыздагы ар бир клеткада, жүрөк клеткаларыңызда, сөөк клеткаларыңызда, кыскасы, денеңизди түзгөн ар бир клеткада ДНК молекуласы бар. Болгондо да, адам жашашы үчүн тынымсыз иш үстүндө. Илим теоретиги проф. д-р Вернер Гитт ДНКдагы маалыматтардын кереметтүү масштабы жөнүндө мындай дейт:

Белок коддоочу бөлүмдөрүнөн сырткары, ДНК ошол эле учурда сансыз көп структуралык жана функционалдык маалыматтарды камтыйт. Андагы маалыматтар митохондрия жана рибосома сыяктуу кичинекей органеллдердин жасалышына керектүү коддорду да, чоң органдардын (мисалы, жүрөк, бөйрөктөр, мээ сыяктуу) жана организмдин бүт денесинин курулушу үчүн керектүү коддорду да камтыйт. Ушул күнгө чейин эч ким укмуш комплекстүү бул системаны толук чечмелей алган жок.¹²

1- Булчуң системасы,

2- Скелет системасы.

Бул системалар жөнүндөгү бүт маалыматтар ДНКдагы генетикалык маалыматта жазылган.

Проф. Гитт көңүл бургандай, ДНКдагы маалыматтардын таасир чөлкөмү абдан кенен. ДНК тышкы көрүнүштү эле аныктабайт; ошол эле учурда клеткалар, органдар жана системалар деңгээлинде миңдеген ар кандай окуяны пландайт. Аллах ДНКга жазган маалыматтардын негизинде денебизде ишке ашкан окуялардын кээ бирлери жалпысынан төмөнкүлөр:

Адамдын денесин ийкемдүү

кылган муундардын түзүлүшү да

 ДНКда коддолгон.

*Сөөктөрдүн өрчүшү дал керектүү жерде, формада жана чоңдукта болот; баш сөөгү, кабыргалар, бел сөөгү, омурткалар баарынын белгилүү бир кызматы бар жана формасы, жоондугу белгилүү. Мисалы, омурткалар ичинен жүлүн өтө ала тургандай идеалдуу формага ээ. Ошол сыяктуу баш сөөгү мээни, кабыргалар өпкө жана жүрөктү коргоо үчүн атайын белгилүү формада жаратылган. Булардын баарынын гармониялуу өрчүшү да ДНКда жазылган пландын бир бөлүгү.

*Адам денесинде 206 бөлүктөн турган сөөк системасы бири-бирине булчуңдар аркылуу идеалдуу туташтырылгандыктан, бир бүтүндөй кыймылдай алат. Бул булчуңдардын тепкичтен түшүп-чыга алууну, чуркоону, ийилип өйдө болууну камсыздай турган ийкемдүүлүгү менен кыймыл жөндөмү да ДНКда жазылган. Аллах ДНКда аныктап койгон маалыматтардын урматында булчуңдар биздин каалообузга жараша кыймылдайт. Мунун урматында адам суу куюлган чыныны кармай алат, китеп беттерин барактай алат, креслодо кулабастан отура алат же бир топ килограмм салмактагы пакеттерди көтөрүп жүрө алат.

*Сөөктөрдүн арасындагы сүртүлүүгө тоскоол болгон кемирчектер болсо формасы, түзүлүшү жана жайгашышы жагынан абдан өзгөчө кыртыштар. Мисалы, тизелердеги кемирчектер тампон кызматын аткарып, ондогон килограмм салмагындагы дененин оордугун сезбестен көтөрүп жүрүүнү камсыздайт. Булардын детальдуу планы да ДНКда жазылган.

*Узундугу болжол менен 100000 километрге созулган, ичинде өтө маанилүү бир суюктуктун, б.а. кандын айланышын камсыз кылган тамырлар денедеги бүт чекитке жетип, бүт кыртыштардын кан менен азыктанышына шарт түзөт. Тамырлар клеткаларга дайыма таза кан жана кычкылтек жеткирип, бир тараптан кирдеген канды чогултушат. Жүрөктүн өзгөчө насостоо системасы менен ортоктошуп иштеген жана кээ бирлери бир тал чачтан ичке болгон тамырлар көздүн кабагынан манжалардын учуна, мээден бөйрөктөргө чейин, кыскасы дененин бүт тарабына канды жеткиришет.

*Нервдердин бир тармак сыяктуу бүт денени капташын, дененин нервдер аркылуу өзгөрүүлөрдү сезип, аларга ыкчам реакция көрсөтүшүн жана бүт бөлүктөрүнүн жалгыз бир дене катары иштешин камсыздашат.

*Денедеги болжол менен 200 түрдүү клеткалардын баары түпкүрүндө бирдей механизмдерге ээ болгонуна карабастан, ар кандай кызматтарды аткарышат. Мисалы, бир боор клеткасы миллисекундалар (секунданын миңден бири) ичинде 500 түрдүү химиялык процессти жасаса, бир жүрөк клеткасы өмүр бою электр энергиясын өндүрө алат.

*Адамдын өйдө туруп басышы, тик турушу, дем алышы, көздөрүн ачып-жумушу, кыскасы өмүрүн улантышы үчүн керектүү болгон энергияны өндүрүү да клеткада жазылган пландын бир бөлүгү. Клеткалардын баары организм жеген азыктардан эң көп энергияны кантип алууга болоорун жана ал энергиянын кантип эң натыйжалуу колдонулаарын ушул план аркылуу билишет.

*Өзү да эттен турган ашказандын эттерди сиңирүүчү кислоталарды бөлүп чыгарганда, андан өзүн коргой турган бир системага ээ болушу, кесилген терини калыбына келтирүүдө канды уютуу (картка айландыруу) үчүн 20дай ферменттин иштеши – ДНКда жазылган чаралардын бир канчасы гана.

*Клеткалардын арасындагы жогорку бир байланыш системасы болуп эсептелген жана бүт дене тең салмактуулуктарын жөнгө салган гормондук система да ДНКда жазылган маалыматтардын негизинде иштейт. Денеде кайсы заттардын канчалык колдонулаары, ашыкчасынын кантип сактап коюлаары же денеден кантип чыгарылаары да ушул белгилүү пландын ичинде.

*Мындан тышкары, ДНК иммундук системадагы клеткалар арасы маалымат алмашуунун кантип жүргүзүлөөрүн да аныктайт. Мисалы, бир кыртыш (ткань) жаракат алганда, иммундук системага тиешелүү реакциялар башталат. Коргонуу клеткалары ал жарааттан кирген микробдорго кол салуу үчүн эң кыска убакыт ичинде ал жерди аныкташат. Анан коркунуч туудурган абалды анализ кылып, микробдорго каршы согушту баштоочу кабарларды жөнөтүшөт.

1- Кан айлануу системасы,

2- Нерв системасы.

Бул системалардын түзүлүшү, аткарган кызматтары сыяктуу бүт маалыматтары да ДНКда жазылган.

Дагы сансыз китептерди толтура турган адам денесинин билинген жана билинбеген кылдат тартиптеринин баары ДНК деп аталган маалымат базасында жазылган пландын бөлүктөрү. Кыскасы, ДНКлар организмдерде архитектор, инженер, жыт эксперти, ботаник, лаборант, ички архитектор, чийгич-конструктор, сүрөтчү, доктор жана дагы көптөгөн санап бүткүс чебер искусство адамынын жана илимпоздун функциясын аткарган бир пландоо борбору катары кызмат кылышат. Бул саптарды окушуңуз, көрүшүңүз, дем алышыңыз, ойлонушуңуз, кыскасы, жашашыңыз үчүн дайыма кызмат кылып жаткан бул молекулаларды Улуу Раббибиз Аллах жаратып жатат жана дайыма башкарып турат. Бул чындык бир Куран аятында мындайча билдирилет:

«Мен чындыгында, менин да Раббим, силердин да Раббиңер болгон Аллахка тобокел кылдым (таяндым). Ал маңдайынан кармап-көзөмөлдөбөгөн эч бир жандык жок. Сөзсүз менин Раббим туптуура бир жол үстүндө (туптуура жолдогуну коргоодо).» (Худ Сүрөсү, 56)

ДНКдагы маалыматтарды абдан жөнөкөй бир мисал менен бир китепке салыштыралы. Бир китептин өзүнөн-өзү пайда болбошу анык. Кандайдыр бир жол менен бир китеп пайда болуп калды десек да, ал китепке кандайдыр бир маанилүү  маалыматтардын жазылып калышы эч мүмкүн эмес. Проф. Филлип Жонсон (Phil­lip John­son) ушул мисалдын негизинде туш келди кокустуктардын мындай күчү, жөндөмү, акылы жок экенин айтат:

... тамгаларды, боштуктарды, тыныш белгилерин туш келди бириктирүү менен орточо узундуктагы, кандайдыр бир маанини туюнткан жана логикалуу бир китепти алуунун эч мүмкүн эмес экенине дээрлик бүт адамдар кошулат. Ал тургай, «башында сөз бар эле» деген сыяктуу бир сүйлөмдүн тамгалардын жана сөз боштуктарынын туш келди аралашып чачылышынын натыйжасында келип чыгышы да такыр мүмкүн эмес.¹³

Албетте, ДНКда жазылган маалымат «башында сөз бар эле» деген сүйлөмгө эч салыштырылгыс даражада татаал жана бул комплекстүү түзүлүштүн өзүнөн-өзү же «кокустан» пайда болуп калышы такыр мүмкүн эмес. Болгондо да, миллиондогон жылдан бери миллиарддаган организмде триллиондогон ДНК кемчиликсиз бир система менен коддолуп, көзгө көрүнгүс кичинекей бир жерге батырылып, эң акылдуу ыкма менен колдонулуп келүүдө. Демек адамды да, анын клеткасын да, анын ДНКсын да кемчиликсиз пландап тартипке салган бир Жаратуучу бар. Ал Жаратуучу чексиз кудуреттүү Аллах. Муну четке кагуу чындыктарды, акыл жана логиканы четке кагуу дегенди билдирет.

Бирок тамгалардын өзүнөн-өзү тизилип үч кичинекей сөздү да жазышы мүмкүн эмес экендигине толук кошула турган көп адамдар «миллиарддаган атом бир-бирден, өзгөчө бир тизмек менен биригип китепканалар толо маалыматты камтыган бир молекуланы «кокустуктардын» натыйжасында пайда кылган» деген калпты эч каршы чыкпастан угушууда. Мунун жалгыз себеби – бул дарвинизмге далилсиз, фанаттык түрдө ишенүү. Мындай фанатизм мээлүү кээ бир адамдардын чындыкты көрүшүнө тоскоол болуп, аларды эч акылга сыйбас ишенимдерге багыттоодо. Бул стереотиптен кутулган, акыл жана абийири менен ойлонгон ар бир адам ДНК сыяктуу чексиз бир маалымат базасынын Аллахтын жаратышы менен гана пайда болушу мүмкүн экенин апачык түшүнөт.

Аларга: «Аллах түшүргөндү ээрчигиле» деп качан болбосун айтылганда, алар: «Жок, биз аталарыбыз кылган нерсени (салтты) ээрчийбиз» дешет. Аталарынын акылы эчтекеге жетпесе жана туура жолду таба албаган болушсачы? Чындыктан баш тартуучулардын (каапырлардын) мисалы кыйкырып-өкүрүүдөн башка эч нерсе укпастан (уккан же кыйкырган нерсесинин маанисин билбеген жана тынымсыз) айкырган (бир айбан) мисалы сыяктуу. Алар – дүлөй, тилсиз, көр; ошондуктан акыл жүгүртүп (чындыкка) жете алышпайт. (Бакара Сүрөсү, 170-171)

Булактар:

12. Werner Gitt, The Wonder of Man, Christliche Literatur-Verbreitung e.V., Almanya, 1999, s. 76.

13. Phillip E. Johnson, Defeating Darwinism by Opening Minds, InterVarsity Press, Illionis, 1997, s. 73.

ДНК МОЛЕКУЛАСЫНЫН КЕРЕМЕТТҮҮ ТҮЗҮЛҮШҮ

Бул бөлүмдө ДНК молекуласынын химиялык түзүлүшүнөн сөз кылабыз. Бирок мындагы максат кадимки биология китептериндеги сыяктуу маалымат эле берип коюу эмес. Бул маалыматтарды карашыбыздын себеби – адамдын денесиндеги кереметтерди, анын жашоосунун канчалык кылдат бир тартип менен курулганын көрсөтүү жана ошол аркылуу Раббибиздин улуулугун жана адамдарга болгон мээримин жакшыраак жеткирүү.

Кээ бир адамдар илимий терең маалыматтардан болушунча алыс болгусу келет жана алар жөнүндө көп ойлонгусу келбейт. Натыйжада мындай адамдардын жоромолдору, сөздөрү да үстүртөн болуп калат. Бирок биз көргөн ар бир детальдын жаратылышында терең маанилер бар жана ар бир деталь бир максат менен жаратылган. Курандын бир аятында Раббибиз мындай деп билдирет:

Биз асмандарды, жерди жана ал экөөсүнүн арасындагыларды акыйкат менен гана жараттык. Эч шексиз, ал саат жакындап келе жатат; демек (аларга карата) жакшы мамиле кыл. Себеби Раббиң жаратуучу жана кабардар. (Хижр Сүрөсү, 85-86)

Эми жер жүзүндөгү миллиарддаган адамдардын ар биринин триллиондогон клеткасында жайгашкан ДНКнын жаратылышындагы өзгөчөлүктөрдүн кээ бирлерин чогуу карайлы.

ДНК спиралынын химиялык түзүлүшү

ДНК (дезоксирибонуклеиндик кислота) – көмүртек, суутек, кычкылтек, азот, фосфат атомдорунан турган жана клетканын бүт негизги функцияларында кызмат кылган ири бир молекула. Адамга тиешелүү бир ДНК молекуласында бул атомдордон миллиарддаган санда бар¹⁴ жана ар бир адамда өзүнө жараша өзгөчө тартипке салынган. ДНК бир молекуланын химиялык түзүлүшүн көрсөткөн дезоксирибо (Д), нуклеиндик (Н), кислота (К) сөздөрүнүн баш тамгаларынан турат.

A. Аденин; T. Тимин; G. Гуанин; C. Цитозин.

Адамдын клеткасынын ядросундагы ДНК молекуласы диаметри 5 микрон (микрон: миллиметрдин миңден бири) болгон, кичинекей бир топко окшоп оролгон абалда жайгашкан «нуклеиндик кислотадан» турат.¹⁵ Нуклеиндик кислоталар денебиздин 2%ын гана түзгөнү менен, абдан маанилүү кошулмалар. Нуклеиндик кислоталардын негизи болсо – бул нуклеотиддер. Нуклеотиддердин 6.000.000.000 (миллиард)га жакыны химикат катары жуп спирал абалында биригип ДНКны түзүшөт.¹⁶

Спираль формасындагы тепкичтерден турган ДНК молекуласы илимпоздорду таң калтырган бир архитектуралык түзүлүшкө ээ. Тепкичтин капталдары башка түрдөгү «кант» жана «фосфаттан» турган ДНК молекуласынын омурткасы. Тепкичтер болсо «база» деп аталган жана бири-бирине туташкан төрт химиялык зат жубунан түзүлөт: аденин, тимин, цитозин жана гуанин. Базалар – бул көмүртек, кычкылтек, суутек жана азотту камтыган 12-16 атомдон турган молекулалар.¹⁷ Бул химикаттар болсо ДНК спиралында өзгөчө бир тизмекке ээ. Булардын тизмеги эки түрдүү жупташуудан гана турат: аденин (А) дайыма тимин (Т) менен жана цитозин (С) дайыма гуанин (G) менен туташат.¹⁸

Илимпоздор ДНКны түзгөн атомдордун нуклеотиддерди түзүү үчүн кандай бир тизмек менен биригишээрин аныкташкан. Бирок организмдин курулуш материалдарынын түзүлүшүн билүү менен аларды жасоо бир эмес. Илимпоздор колдорунда туура материалдар –атомдор жана аларды бириктире турган технология- болгонуна карабастан, организмдин ДНК молекуласын эч жасай албай келишет. Куранда Раббибиз мындайча билдирет:

Ал тирилтет жана өлтүрөт. Бир иштин болушун өкүм кылганда, ага: «Бол» деп гана айтат, ал ошол замат болуп калат. (Момун Сүрөсү, 68)

Силердин Кудайыңар бир гана Аллах, Андан башка кудай жок. Ал илим жагынан бүт нерсени ороп-курчаган. (Таха Сүрөсү, 98)

Жогоруда да айтылгандай, атомдордун тизилишинде өзгөчө бир жаратылуу бар. Ар бир нуклеотиддин ичинде болжол менен 34 атом бар. ДНКда жалпысынан 6 миллиард нуклеотид болот, демек (34 x 6.000.000.000) 204 миллиард атом ДНК молекуласын түзүү үчүн химиялык жактан биригиши зарыл.¹⁹ Эгер бир секундада бир атомду жайгаштыра алганыңызда жана күнүнө 8 саат, жылына 350 күн иштей алганыңызда, анда бир даана ДНК молекуласын 20000 жылда араң жасап бүтмөксүз.²⁰ Акылы бар бир адам да муну жасай албаса, анда ДНК молекуласы кокустуктардын натыйжасында, өзүнөн-өзү пайда болгон дегенге болобу? Албетте, болбойт. Ошондой эле, ДНК молекулалары болбосо, организмдердин да жашай албашын унутпаш керек. Болгондо да, ДНКнын түзүлүшүндөгү кичинекей бир ката да олуттуу натыйжаларга алып келүүдө. Таанымал илимпоз Ричард Милтон (Ric­hard Mil­ton) мындай дейт:

... ар бир нуклеозид (нуклеотиддин фосфат кошулбаган абалы) туура катарда «жазылышы» жана ДНК молекуласынын ичинде өз ордунда турушу зарыл жана мурда айтылгандай, адамдар, жаныбарлар жана өсүмдүктөрдөгү негизги функционалдык бузулууларга бир даана ДНК молекуласы, же ал молекуланын ичиндеги бир даана нуклеозиддин кем болушу же туура эмес жайгашышы себеп болууда.²¹

ДНК тилкесиндеги ар бир база тизмеги –аденин, тимин, цитозин жана гуанин нуклеотиддеринин тизмеги- клетканын ядросундагы генетикалык текстти түзөт жана дене үчүн өтө маанилүү болгон белокторду жасаганга керектүү маалыматтарды камтыйт. Бул жагынан караганда, ДНКнын бир тараптан тартиптүү түзүлүшүн сактап, экинчи тараптан болсо маалыматтын көп түрдүүлүгүнө мүмкүнчүлүк бере тургандай бир тизмекке ээ болушу абдан кызык.

A - аденин, T - тимин,

G - гуанин, S – цитозин.

Ар бир нуклеотиддин ичинде болжол менен 34 атом болот. ДНКда жалпысынан 6 миллиард нуклеотид бар, демек (34 x 6 000 000 000) 204 миллиард атом бири-бирине байланып, Улуу Раббибиздин каалоосу менен бир адамдын бүт маалыматтарын пайда кылышат.

ДНК тилкеси катушкаларга оролгон

1. Кант фосфаты

2. Нуклеотид

ДНК молекуласы илимпоздорду 

таң калтырган бир архитектурага ээ. 

ДНК тилкесинин капталдары «кант» 

жана «фосфаттан» түзүлгөн бутактардан турат.

Ал бутактардын ортосундагы тепкичтер болсо

төрт химиялык заттын, б.а. аденин, тимин,

цитозин жана гуаниндин маңдай-тескей 

туташышынан пайда болгон 

нуклеотиддерден түзүлөт.

Адамдын клеткаларындагы бир ДНК тилкеси болжол менен 3 миллиард база жубунан турат жана узундугу болжол менен эки метрге жетет. Ушундай чоң эки чынжыр кичирейлитип, көзгө көрүнбөс көлөмгө түшүрүлүшү зарыл. Узун бир жиптин барабанга оролошуна окшоп, ДНК да клетканын ичинде ушул сыяктуу механизм менен пакеттелип ядронун ичине жайгаштырылган. ДНК тилкеси «нуклеосомалар» формасында барабандарга оролуп пакеттелип, хромосомаларды түзөт. Ал жерде барабан кызматын болсо «гистон» деп аталган белоктор аткарышат.

Бир нуклеосомада ДНК спиралынын 15 обороттук бөлүгү жайгашат; мунун узундугу болсо 150 нуклеотидге барабар.²² Бул бөлүк бир белок ядросунун айланасында эки жолу оролгон. Бул ядро болсо көп сандагы оң заряддуу аминокислотаны камтыган сегиз гистондон турат. Булар ДНКдагы терс заряддуу фосфаттарды кемчиликсиз толукташат. Белок өндүрүү үчүн ДНКнын кандайдыр бир бөлүгүнө жазылган бир маалымат керек болгондо, нуклеосома ачылып, окуганга ыңгайлашат. Андан соң ДНК кайрадан гистондорго оролуп, кийинки жолу керек болгонго чейин ал жерде сакталат жана айланадагы молекулалардын кыйратуучу таасиринен корголот. Генетикалык маалыматтын мазмуну гана эмес, түзүлүшү жана турган чөйрөсүнүн өзгөчөлүктөрү да кылдат бир тартипти талап кылат. Бул тартип – асмандарды жана жерди жараткан Улуу Раббибиздин чыгармаларынын бирөөсү гана. Йусуф Сүрөсүнүн 100-аятында мындайча билдирилет:

... Шексиз, менин Раббим каалаганын абдан кылдат тартипке салып, чара көрүүчү. Чындыгында Ал билүүчү, өкүмдар жана даанышман. (Йусуф Сүрөсү, 100)

1. Кант жана фосфат. 2. Суутек байланыштары. 3. Фосфат. 4. Кант. 5. Цитозин. 6. Аденин. 7. Гуанин. 8. Тимин. 9. Нуклеотид

ДНК тилкесиндеги ар бир базанын тизилиши, б.а. аденин, тимин, цитозин жана гуанин, клетканын ядросундагы генетикалык маалыматты түзөт. Бул тепкичтердин ар биринде өтө маанилүү белокторду жасоого керектүү маалыматтар камтылган.

ДНК спиралы өтө тартиптүү, айланма бир тепкичке окшошуп кетет. Бул тартип кант жана фосфаттан турган омурткалардан жана алардын ортосундагы тепкичтерди түзгөн аминокислоталардын белгилүү бир тартип менен тизилишинен келип чыгат.

ДНКнын ачылышына салым кошкон окумуштуулардан молекулярдык биолог Розалинд Франклин менен биохимик Эрвин Чаргафф мындай тизилүүнүн натыйжасында ДНК молекуласында адениндердин санынын дайыма тиминдердин санына, гуаниндердин санынын болсо цитозиндердин санына барабар болоорун аныкташкан.1 Бул ДНКнын өзгөчө касиеттеринин бирөөсү гана, жана ДНКнын келип чыгышында кокустуктарга эч жол берилбей турганын дагы бир жолу далилдейт.

1. L. R. Croft, How Life Began, Evangelical Press, England, 1988, p. 34.

Маалымат пакети гендер

Көзгө көрүнбөгөн бир даана клетканын ядросунда жалпы узундугу 4 метрге жеткен ДНК тилкеси болот. Бул тилке клетка ядросунда «хромосома» деп аталган топтор түрүндө пакеттелген. Дене клеткаларыбыздын ядролорунда жалпы 23 жуп хромосома бар. Хромосомалар электрондук микроскоп менен чоңойтулганда, бул хромосомалардын ичинде орун алган ДНК молекуласынын спираль абалында оролуп кысылган абалда турганын көрөбүз. Мындай пакеттөө системасы кичинекей көлөмгө укмуш көп маалымат сактоо мүмкүнчүлүгүн берет. 

ДНК тилкелеринде денеге керектүү бүт белокторду –ферменттерди, молекулярдык моторлорду, гормондорду жана башка курулуш материалдарын- жасай турган маалымат бар.²³ ДНК молекуласына коддолгон маалымат көздөрдүн, кулактардын симметриялык түзүлүшүн, жүрөктүн кан насостошун, ал кандын клеткаларга кычкылтек ташышын, азыктарды майдалоочу ашказан кислотасынын пайда болушун жана дененин башка бардык физикалык өзгөчөлүктөрүн аныктайт. Адамдарда болжол менен 30000 даана «ген» деп аталган ушундай маалымат пакети бар.²⁴

ДНКнын пакеттелиши жаратылуунун бир далили.
Хромосоманын туурасы жалпысынан 1 нанометрди, б.а.
метрдин миллиарддан бирин түзөт. Узундугу төрт метр
болгон ДНК молекуласынын көзгө көрүнбөгөн бир жерге
пакеттелиши; окуу, копиялоо керек болгондо эч көйгөйсүз
жазылышы (чечилиши) клеткадагы тартипти Улуу
Раббибиздин жараткандыгын көрсөтөт.

Генетикалык маалыматтын жалпы санын, б.а. «геномду» бир китепканага салыштырсак, китепканадагы ар бир китеп бир хромосома болот жана китептердин бөлүмдөрү болсо гендер. Гендер ири бир энциклопедиядагы темалар сыяктуу. Алардын бетинде болсо бир адамдын биологиялык жашоосунун терең планы жазылган.²⁵

Хромосомалардагы тукум куучулук аркылуу берилген өзгөчөлүктөрдү ДНКнын баскычтарын түзгөн төрт химиялык базанын ар түрдүү тизмектери аныктайт. Бул баскычтардын, база жуптарынын, миңдегени биригип бир генди түзөт. ДНКнын түзүлүшүн ачкандардан Жеймс Уотсон база тизмектеринин гендердеги ар түрдүүлүктүн булагы экендигин мындайча айткан:

Сол-үстүңкү тарап: 1- Хромосома. 2- Центромера, ДНК. 3- Хромосомалар.

1- ДНК молекуласы, 2- ДНК жуп спиралы, 3- База, 4- 2 нм, 5- Оромдор, 6- Гистон, 7- Спираль формасында жайгаштырылган хроматин.

Гистон белогунун үч өлчөмдүү формасы менен электрдик зарядынын таралышынан келип чыккан түзүлүшү ДНКнын өзүнүн айланасына ыңгайлуу бир тартип менен оролуп, маалымат сакташына шарт түзөт. Ушул себептен, ДНКнын маалымат сактоо сыйымдуулугу эң алдыңкы компьютер чиптеринен бир канча триллион эсе жогору турат.1 (1- Stephen C.Meyer, The Intercollegiate Review 31, no. 2, Spring 1996.)

...бул төрт нуклеотид бири-биринен толугу менен айырмалуу эмес; себеби баары бирдей кант жана фосфат элементтерин камтыйт. Айырмалуулугу же пурин (аденин жана гуанин) же пиримидин (цитозин жана тимин) деп айтылган азот базаларына таянат... Эгер база катарлары дайыма бирдей болгондо, бүт ДНК молекулалары окшош болмок жана бир генди башкасынан айырмалаган ар түрдүүлүк келип чыкмак эмес.²⁶

Аллах бул төрт базанын тизилишинен миллиарддаган түрдүү адамдарды жараткан жана жаратууну улантууда. Аллах ДНКда жараткан кемчиликсиз тартиптин урматында адамдын комплекстүү түзүлүшү жана ар түрдүү өзгөчөлүктөрү келип чыгууда. Нур Сүрөсүнүн 45-аятында мындай деп айтылат:

... Аллах каалаганын жаратат. Эч шексиз, Аллах – бүт нерсеге кудуреттүү. (Нур Сүрөсү, 45)

1- Хромосомалар, 2- ДНК молекуласы, 3- Клетканын ядросу.

Клетканын ядросунда жайгашкан ДНК спираль формасына ээ. Ал спираль ачылса, ДНК ипичке, узун бир тилкеге айланат. Узундугу болжол менен төрт метрге жеткен ДНКнын көзгө көрүнбөгөн, өтө кичинекей бир клетканын ядросунун ичине пакеттелиши Аллахтын каалоосу менен гана болушу мүмкүн.

ДНК тең салмактуу бир молекула

ДНК маалыматты сактоо кызматына эң ылайыктуу молекула, химиктер айткандай, абдан «тең салмактуу» бир молекула. Бир молекуланын тең салмактуу болушу кандай мааниге келет? Тең салмактуулук бир молекуланын оңойчулук менен бузулуп, ажырабашын билдирет. Молекулярдык биология тармагында изилдөө жасаган илимпоздор ДНКнын мындай тең салмактуулугунун маанилүүлүгүн жакшы билишет. Себеби ДНК лабораторияларда колдонулган биохимикаттардын көпчүлүгүнөн бир топ бекем бир түзүлүшкө ээ. Көп биохимикаттын тескерисинче, бөлмө температурасында да көп айлар бою аралашманын ичинде тең салмактуулугун сактай алат.²⁷ ДНКдагы базалардын тең салмактуу түзүлүшү жөнүндө проф. Дэниел Деннет (Da­ni­el Den­net) мындай дейт:

ДНКнын эң негизги өзгөчөлүктөрүнүн бири аденин, цитозин, гуанин жана тимин тизмектеринин химикат катары дээрлик бирдей даражада тең салмактуу болушу. Негизи баарын генетикалык инженерия жолу менен лабораторияларда алууга болот жана китепканада турган бир китеп сыяктуу белгисиз бир убакыт бою өмүр сүрө алат.²⁸

Булардын баары көрсөткөндөй, ДНК – маалымат сактоо үчүн атайын жаратылган бир молекула. ДНКнын бардык касиеттеринин кокустан бир заматта пайда болушу, албетте, мүмкүн эмес. Булардын баары Улуу Раббибиздин буйругу менен пландуу жаратылган. Курандын бир аятында Аллах мындайча билдирет:

... Мына ушуларды (жаратып жөнгө салган) Аллах силердин Раббиңер; мүлк Аныкы. Андан башка сыйынгандарыңар болсо «бир уруктун ичке чел кабыгына» де ээ (малик) боло алышпайт. (Фатыр Сүрөсү, 13)

ДНКнын спиралдык түзүлүшүндөгү таң калыштуу тартип

Телефондун трубкасынын оролгон шнурун элестетиңиз. Узун бир кабель бир топ кыска аралыкка батырылып, керек болгондо узара турган болуп жасалган. Эч ким кабельди карап, ал кабель кокустан мындай формада болуп калган деп айтпайт. Себеби бул форманын колдонулган жери, максаты жана ыңгайлуулугу бир акылдын, илимдин жана пландын бар экенин көрсөтөт.

1- Хромосомалар,

2- Хромосома (оролгон ДНК),

3- Хроматин (жайылтылган ДНК),

4- ДНК жуп спиралы,

5- Нуклеотиддер.

Адамдын клеткаларындагы ДНКлар да ушуга окшош атайын бир формага ээ. Болгондо да ДНКдагы спиралдык түзүлүш бир топ тартиптүүрөөк, узунураак жана катмарлуураак. Мындай форманын колдонулушунун терең мааниси бар. ДНКдагы абдан көп маалыматтын кичинекей бир жерге батышынын негизги себеби ушул өзгөчө формага жашырылган. Спиралдык түзүлүшү жайылганда жалпысынан 4 метрге жеткен ДНК миллиметрдин эки миллиондон бириндей гана орунду ээлейт жана ушул себептен электрондук микроскоптон араң көрүнөт.²⁹

ДНК абдан тартиптүү, айланма бир тепкичти элестетет

ДНК спираль формасында жыйырылган, эки спиралдан турган, тепкичке окшош бир молекула. ДНК спиралындагы жыйрылуулар болсо абдан тартиптүү бир түзүлүшкө ээ. Эки ДНК тизмегинин тең кант менен фосфаттан турган омурткалары орток бир октун айланасында бирдей өлчөмдө, бир багытты (оңду) көздөй айланууларды пайда кылышат. Мындан тышкары, эки колдун арасындагы тепкичтерде да туш келди бир тизмек жок. Тепкичтин баскычтарын түзгөн базалар спиралдын огуна 90 даражалык бурч менен жайгашкан. Бул ДНК тилкесин тартиптүү, спираль бир тепкич көрүнүшүнө салат.

Мындан тышкары, тепкичтер өзгөчө бир биригүү системасы менен биригишет. Баскычтардын төрт башка материалы болгон «аденин, гуанин, цитозин, тимин» ар кандай чоңдукта. Аденин менен гуанин базалары чоң көлөмдүү, цитозин менен тимин базалары болсо кичинекей көлөмдүү молекулалар. Бетме-бет жайгаша турган молекулалардын көлөмү спираль тепкичтин бүт жеринин бирдей аралыкта болушун камсыздай тургандай кылып белгиленген. Тепкичтер тартиптүү болушу үчүн дайыма гуанин цитозиндин, аденин болсо тиминдин тушуна келет. Ошентип ДНК молекуласынын ичинде кичине базалардын тушуна чоң базалардын келиши менен аралык дайыма бирдей сакталат. Мунун натыйжасында болсо үзгүлтүксүз созулган, тартиптүү бир тепкич пайда болот. Бирок бир эле жолу аденин базасынын тушуна тимин эмес, гуанин келгенде, спиралдык түзүлүш толугу менен бузулмак. Натыйжада тизмектеги кандайдыр бир ката молекуланын химиялык түзүлүшүн толугу менен бузушу, жана маалыматтын колдонулушуна, копияланышына жана өткөрүлүшүнө тоскоол болушу мүмкүн эле. Бул мындай тизилүүнүн эч качан кокустан пайда болбой тургандыгын далилдейт.

Бири-бирине кошуна база жуптарынын бурулуу аралыктары да бирдей. Тепкичтердин бурулуу аралыктарын бирдей кылган бул тартип боюнча, болжол менен 10 база жубу (б.а. 10 баскыч) 360 даражалык толук бир айланууну толуктайт.³⁰ ДНК секундасына бир миллиард жолу жыйрылат жана тепкичтин баскычтары спираль бир кыймылды улап ушул тартип менен бүгүлөт.³¹ Бул кыймыл ДНКнын эки негизги (белок жасалышына багыт берүү жана өзүн копиялоо) милдетин ишке ашырышында абдан маанилүү кызмат аткарат. Германия Федералдык физика жана технология институтунун башчысы проф. Вернер Гитт (Wer­ner Gitt) ДНКдагы бул өзгөчө түзүлүш жөнүндө мындай дейт:

Организмдердеги коддоо системасы инженерия көз-карашы менен караганда эч кемчиликсиз. Бул чындык мунун туш келди кокустуктар аркылуу эмес, максаттуу бир жаратуу аркылуу келип чыккандыгы жөнүндөгү көз-карашты бекемдейт.³²

Спиралдын курушулунда колдонулган байланыштардын мааниси

Узун ДНК молекуласынын омурткасы, б.а. тепкичтин колдору (капталдары) абдан бекем. Катары менен тизилген кант жана фосфат молекулаларынан турат. Бул молекулалар бири-бирине «эфир коваленттик байланыштар» деп аталган өзгөчө бир байланыш менен туташышат. Бул байланыштар абдан күчтүү байланыштар; ошондуктан оңойчулук менен үзүлбөйт. Бул күчтүү омуртка генетикалык маалыматты бузуучу таасирлерден коргойт.³³ Бул байланыштар ДНК молекуласынын жалгыз тизмектүү учурда да чыдамкай жана туруктуу болушун камсыз кылат.

1. Суутек байланыштары.
2. Фосфат.
3. Кант.
4. Цитозин.
5. Аденин.
6. Тимин.

Бирок мынчалык бекем бир ДНК тизмеги жайылган учурда ДНКнын спиралдык түзүлүшүнө зыян келиши мүмкүн. Ушул себептен спираль, бир жагынан, өз түзүлүшүн сактай турганчалык бекем жана тең салмактуу, экинчи жагынан болсо, андагы маалымат кыйынчылыксыз колдонулушу үчүн абдан бат ачыла тургандай ийкемдүү болушу зарыл. ДНКнын негизги молекулярдык түзүлүшүн коргогон күчтүү коваленттик байланыштар менен спиралдык тизмектерди чогуу кармап турган күчсүзүрөөк, оңойураак үзүлүүчү «суутек байланыштардан» турган бир комбинация ийкемдүүлүк-бекемдик маселесин чечет. Бири-бирине жолуккан төрт нуклеотиддин арасындагы химиялык байланыш – бул суутек байланышы. Бул байланыш эфир байланыштарындай күчтүү болбогондуктан, аз энергия менен, мисалы pH (кислота-база тең салмактуулугу) өзгөрүшү, температура жана басым сыяктуу факторлор менен оңой гана бири-биринен ажырайт. Алсыз байланыштар организмдеги чоң молекулалардын калыптанышында абдан маанилүү кызмат аткарышат жана заттарды ийкемдүү кылышат. Бирок бул ийкемдүүлүк учурунда байланыштар үзүлбөйт. Суутек байланыштарынын мындай касиетинен улам ДНК молекуласындагы маалымат керек учурда колдонула алат.

Байланыштардагы мындай ийкемдүүлүктүн мааниси мындай: дененин негизги функциялары болгон белок өндүрүшү ДНКны копиялап, башка клеткаларга берүү аркылуу ишке ашат, бул процесске алардын арасындагы байланыштардын ийкемдүүлүк касиети шарт түзөт. ДНК молекуласынын эки тизмеги бири-бирине суутек байланыштары менен гана байланышкандыктан, оңой гана ажырайт. Керек болгондо кайрадан биригип жуп спиралдык түзүлүштү түзө алышат. Ажыроо учурунда ДНК тизмегинин баскычтарын түзгөн нуклеотиддер ажырабайт. Ошондой эле, ортодогу суутек байланыштары оңой гана бири-биринен ажыраса, коваленттик байланыш менен байланышкан капталдардагы тизмектер эч үзүлбөйт жана ийилбейт. Молекулярдык биолог Майкл Дентон ДНКнын биохимиялык түзүлүшүндөгү кемчиликсиздикти мындайча сүрөттөйт:

Молекуланын геометриялык жактан кемчиликсиздигин көрө аласыз. Аденин менен тиминдин арасындагы эки, жана гуанин менен цитозиндин арасындагы үч суутек байланышынан турган беш суутек байланышынын бүт баарынын чыдамкайлыгы эң идеалдуу деңгээлде. Себеби суутек атомдорунун баары түздөн-түз аны кабыл алган атомго ишарат кылат жана байланыштардын узундугу суутек байланыштары үчүн керектүү эң жогорку энергия деңгээлинде. Молекуланы тең салмакта кармашы жана репликация (копиялоо) учурунда база жупташуусунун эч катасыз түзүлүшү жагынан бул касиет абдан маанилүү.³⁴

Бир тараптан, генетикалык маалымат сакталышы үчүн бекем жана тең салмактуу бир түзүлүшкө муктаждык бар болсо, экинчи тараптан, гендерди окуп, копиялоо үчүн ийкемдүү бир түзүлүш керек. Б.а. ДНК спиралын түзгөн эки колдун бири-бирине улануу күчү, бул молекула абдан маанилүү кызматтарын аткара алышы үчүн, дал талап кылынгандай чоңдукта болушу зарыл. ДНК спиралынын бекемдиги менен ийкемдүүлүгү бул талаптарга толук жооп берет. Бул абдан өзгөчө жагдай. Себеби эгер ДНК тилкелеринин арасындагы байланыш күчтүүрөөк болгондо, эки кол тең кыймылсыз болуп калмак. Ал эми, бул байланыш күчсүзүрөөк болгондо, молекула чачырап кетмек.³⁵ Бирок ДНКны түзгөн байланыштар, Аллахтын каалоосу менен, спиралдын абдан бекем да, ишке жарамдуу да болушун камсыздай турган эң идеалдуу касиетке ээ.

ДНКдагы фосфаттын мааниси

Фосфаттар ДНКдагы нуклеотид базаларды бириктирип турат. Себеби ДНК спиралы суулуу бир чөйрөдө кызмат аткарат жана суу болсо фосфаттар менен канттардын арасындагы байланыштарды бузат. Бул жагынан караганда, ДНКдагы фосфат топторунун терс заряддуу болушу бир жагынан артыкчылык болсо, экинчи жагынан муктаждык. Бул терс заряд ДНКнын суулуу чөйрөдө талкалануу ыктымалдыгына бөгөт болот.

Фосфаттан башка кайсы бирикме бир тараптан химиялык байланыш куруп, бир тараптан терс заряддуу бойдон кала алат деген суроо туулса, бул боюнча бир канча ыктымалдыктар бар. Бирок алардын эч бири генетикалык маалыматты түзүү касиетин фосфаттай аткара албайт. Мисалы, кремний кислотасы менен мышьяк эфирлери сууда бат бузулушат; лимон кислотасы болсо сууда жайыраак бузулганы менен молекуланын геометриясын камсыздай турган тең салмактуулукта эмес.³⁶

Ошондуктан фосфаттын өзүнө гана тиешелүү касиеттери болбогондо, ДНК жуп спиралы болмок эмес, өзүн копиялай алчу бул биохимиялык система курулмак эмес жана организмдер да болмок эмес. Белгилүү химия профессору Фрэнк Генри Вестеймер (Frank Henry West­hei­mer) бул жөнүндө «бул шарттардын баарын фосфор кислотасы гана камсыз кыла алат жана башка альтернатива көрүнбөйт.»³⁷ дейт. Бул жана буга чейин каралган бүт жагдайлар Улуу Раббибиздин ДНК молекуласын кандай кереметтүү касиеттер менен жараткандыгын апачык далилдейт. Курандын бир аятында мындайча билдирилет:

Ал келечегин да, өтмүшүн да билет. Алардын илими болсо Аны (Аллахты) камтый албайт. (Таха Сүрөсү, 110)

1.Фосфат тобу. 2. Дезоксирибоза. 3. Аденин. 4. Тимин. 5. Гуанин. 6. Цитозин. 7. Нуклеотиддер. 8. Фосфат жана кант тобу. 9. Суутек байланышы. 10. Спираль. 11. Спираль.

Булактар:

14. Walter L. Starkey, The Cambrian Explosion, WLS Publishing, Ohio, 1999, s. 155.
15. Michael J. Denton, Nature's Destiny, Free Press, New York, 1998, s. 149.
16. Walter L. Starkey, The Cambrian Explosion, WLS Publishing, Ohio, 1999, s. 41.
17. Lee M. Spetner, Not By Chance, Shattering The Modern Theory of Evolution, The Judaica Press Inc., 1997, s. 213.
18. The Incredible Machine, National Geographic Society, Washington DC., 1986, s. 43.
19. Walter L. Starkey, The Cambrian Explosion, WLS Publishing, Ohio, 1999, s. 41.
20. Walter L. Starkey, The Cambrian Explosion, WLS Publishing, Ohio, 1999, s. 41.
21. Richard Milton, Son Tartışmalar Işığında Darwinizm'in Mitleri, Gelenek Yayıncılık, Eylül 2003, çev: İbrahim Kapaklıkaya, s. 208.
22. David S. Goodsell, Our Molecular Nature, Springer-Verlag, New York, 1996, s. 39.
23. David S. Goodsell, Our Molecular Nature, Springer-Verlag, New York, 1996, s. 15.
24. Gerald L. Schroeder, Tanrı'nın Saklı Yüzü, çev. Ahmet Ergenç, Gelenek Yayınları, İstanbul, 2003, s. 188.
25. The Incredible Machine, National Geographic Society, Washington DC., 1986, s. 15.
26. James D. Watson, İkili Sarmal: DNA Yapı Çözümünün Öyküsü (The Double Helix), çev. Alev Serin, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, Ankara, 1997, 10. baskı, s. 36.
27. Michael J. Denton, Nature's Destiny, Free Press, New York, 1998, s. 152.
28. Daniel C. Dennett, Darwin's Dangerous Idea, Touchstone, New York, 1996, ss. 112-113.
29. Werner Gitt, In the Beginning was Information, 3. baskı, Almanya, 2001, s. 90.
30. http://genetikbilimi.com/genbilim/dnanedir.html
31. The Incredible Machine, National Geographic Society, Washington DC., 1986, s. 43.
32. Werner Gitt, In the Beginning was Information, 3. baskı, Almanya, 2001, s. 95.
33. http://library.thinkquest.org/20465/DNAstruct.html
34. Michael J. Denton, Nature's Destiny, Free Press, New York, 1998, ss. 151-152.
35. Michael J. Denton, Nature's Destiny, Free Press, New York, 1998, s. 153.
36. Michael J. Denton, Nature's Destiny, Free Press, New York, 1998, s. 406.
37. Michael J. Denton, Nature's Destiny, Free Press, New York, 1998, s. 406.